Geleneksel terrazzo stilini güncel tasarım elementleriyle yeniden yorumlayan Tehanu Terrazzo, el yapımı dekoratif ürünleriyle bulunduğu ortama renk katıyor. Markanın yüzey tasarımcısı Melek Aşık’la ürünlerin arkasındaki zanaat ve yaratma motivasyonu üzerine konuştuk.
Tehanu Terrazzo ismini Ursula K. Le Guin'in kitabı Tehanu'dan alıyor. Buradaki ilişkiden başlayarak biraz Tehanu Terrazzo'yu dinleyelim mi sizden?
Ben Melek Aşık, Tehanu Terrazzo’nun yüzey tasarımcısı ve kurucu ortağıyım. Bugün sizinle konuşurken, markanın ismini de belirleyen kişi olarak birinci tekil şahıs kullanacağım ancak markayı eşim Abdullah İçöz’le birlikte kurduk. Kendisi Tehanu Terrazzo’da formların kalıp çalışmaları, elektrik ve montaj gibi teknik süreçlerden sorumlu.
Ursula K. Le Guin yaşamımda geniş bir yere sahip olan kadın odaklı okumalarımda çok önem verdiğim bir yazar. “Yerdeniz” serisinin “Tehanu” isimli dördüncü kitabı, kadının toplumun belirlediği rollerin ötesine geçerek yeteneklerini korkusuzca keşfetmesi ve kendi bilgeliğine ulaşma hikâyesiyle, birçok okur gibi beni de çok etkiledi. Tehanu (Therru), ailesi tarafından ateşe atılmış, vücudunun yüzüne de yayılan bir bölümü yanıklar içinde kalmış ve bunun sonucunda tek gözünü kaybetmiş, haksızlığa uğramış, acı çektirilmiş küçük bir kız çocuğu. Hayatının bir döneminde, yemek hazırlamak, çocuklarla ve eşiyle ilgilenmek gibi günlük kadınlık rollerinin içinde sıkışıp kalmış Tenar (Goha) tarafından kurtarılıp evlat ediniliyor.
Kitabın benim için en çekici noktası, hem Ged (Çevik Atmaca), Tenar ve Tehanu’nun kendilerini bulma hikâyesiydi hem de Tehanu’nun sevgi ve güven çemberinde iyileşme anlamına gelen “Therru” ismi yerine, ejderhaların kraliçesi Kalessin’in “beyaz bir yaz yıldızı” anlamına gelen gerçek ismini söylemesiyle “Tehanu” olduğunu öğrenmesi ve “Tehanu olma” süreciydi. Tenar, Therru’nun gerçek ismini duyduğunda şöyle der: “Baştan beri Tehanu’ymuş. Hep, Tehanu olmuş.”
Ben ve eşim farklı yaşam deneyimlerinden geçtik, genç yaşlarımızda bugünkü kişiler olmamızda büyük rolleri olan annelerimizi kaybettik, acı çektik, özledik, daha az umut ettik, kaçtık, saklandık. Bizi bir araya getiren sevgi ve his ortaklığı, aynı zamanda yaratmaya, üretmeye duyulan bariz açlıkla birbirimizin yeteneklerini açığa çıkarıp destekleyerek birçok el yapımı üründe olduğu gibi arkasında tutku, yaratıcılık ve özgünlük yatan bu çalışmaları ortaya çıkardı. Ailemin ve çevremin desteklemesiyle uzun yıllardır severek sürdürdüğüm sesli betimleme metin yazarlığına veda ettim ve çocukluğumdan bu yana gerçekten ilgi duyduğum yaratma, bozup yeniden biçimlendirme ve renklerle iç içe olma yolunu tercih ettim. Sıkışıp kaldığım, artık boğulmaya başladığımı düşündüğüm yaşamdan uzaklaşıp eşimle birlikte daha fazla ürettiğim, yaratıcılığımı sınırlamadığım, sonsuz deneme özgürlüğümün olduğu, yetişkinler için bir oyun parkındaymışız gibi mutlu hissettiren başka bir yaşama geçiş yaptık. Abdullah aynı zamanda asıl mesleği olan Elektrik ve Elektronik Teknolojileri öğretmenliğine devam ediyor; bu sayede aplik, masa lambası, tavan lambası gibi aydınlatma ürünlerini kolaylıkla çalışmalarımızın bir parçası haline getirebiliyoruz.
Terrazzo dayanıklılığının da etkisiyle yüzyıllardır çeşitli amaçlarda kullanılan "zamansız" bir malzeme. Sizi ürünlerinizin ana malzemesi olarak terrazzoya çeken ne oldu?
Terrazzo; mermer, granit gibi materyallerin büyüklü küçüklü parçalar halinde harca karıştırılmasıyla ortaya çıkan renkli bir kaplama yöntemi. Terrazzo bir çalışmayı ilk gördüğümde çizim zannetmiştim. Bu şekilsiz renkli parçaların birlikte oluşturdukları ahenk ve bu ahengin üzerimde bıraktığı neşe hissi, günden güne artan bir merakla buluşarak bu yöntemin ve malzemelerinin peşine düşmemle sonuçlandı.
Bugüne kadar seramik kili, polimer kil, reçine gibi birçok malzemeyle ilgilendim ve amatör çalışmalar yaptım, yapmaya da devam ediyorum. Hatta zaman zaman ürünlerde bu malzemeleri de kullanıyorum. Ancak hiçbiriyle terrazzo ile olduğu kadar disiplinli ve neredeyse 7/24 üzerine yoğunlaşacak şekilde ilgilenmedim. Gerçekten neden beni etkilediğini tam olarak anlatmam zor, başta bahsettiğim diğer malzemelere nazaran hissettirdiği güçlü hislerle peşine düştüm ve yoğun bir çalışmayla bu alanda derinleştim, derinleştik.
Ürünlerimizi alçı esaslı, su bazlı, yüksek kalite ve iki farklı kompozit malzemeyi birlikte kullanarak dekoratif kullanım amacıyla ve tamamen el işçiliğiyle üretiyoruz. Terrazzo tekniğini uyguladığımız ürünlerin yüzeyinde görünen renkli malzeme parçalarını, çeşitli pigmentler ve ana malzemeyle muhallebi kıvamında bir araya getirip önce kurutuyor, sonra istediğimiz boyutta parçalara bölüyoruz. Parçaları, sıvı malzeme ve yüzey pigmentiyle birleştirip akışkan bir kıvamdayken ürün kalıbına alıyoruz ve belli bir sertliğe eriştikten sonra sulu zımparalama işleminden geçiriyoruz. Son olarak tel rafta kuruyan ürünleri birkaç kat vernikleyerek üretim süreçlerimizi tamamlıyoruz.
Terrazzonun klasik stiliyle güncel tasarım elementleri arasındaki dengeyi nasıl kuruyorsunuz? Tasarım dilinizde özellikle dikkat ettiğiniz noktalar, üretim çizginizin olmazsa olmazları neler?
Terrazzonun klasik stilini güncel tasarım elementleriyle dengelemek için öncelikle detaylı bir araştırma yapıyoruz. Klasik terrazzonun estetiğini korurken, modern örnekleri inceleyerek yeni ve yenilikçi öğeleri de dahil etmeye çalışıyoruz. Tasarım dilimizde özellikle dikkat ettiğimiz noktalar arasında yüksek kaliteli malzemelerin kullanımı, özgün desenlerin oluşturulması ve işlevselliğin sağlanması yer alıyor. Üretim çizgimizin olmazsa olmazları arasında ise hassas zanaatkârlık, kalite kontrol süreçleri ve alıcı odaklı yaklaşımımız bulunuyor. Bu şekilde, terrazzonun geleneğini koruyarak, çağdaş bir tasarım anlayışı yansıtmaya çalışıyoruz.
Tehanu Terrazzo'nun rengarenk bir ürün yelpazesi var. Farklı formlar ve renkler üzerine çalışan bir marka olarak nerelerden besleniyorsunuz?
Çocukluğumun geçtiği coğrafya bugünkü hayal dünyamı bile büyük oranda etkiliyor. Rize’nin genel olarak doğası, ilkokul bitene kadar babaannemle yazlarımı geçirdiğim yayla; özellikle envai çeşit renkte çiçekle iç içe olmam hayal dünyamı oldukça etkiledi ve yönlendirdi diye düşünüyorum. Çalışmalarımızda tek bir rengin değil birçok rengi kullanmamızın, eğilimimizin çoğunlukla bu yönde olmasının temeli buraya, çocukluğun geçtiği yerlere dayanıyor sanıyorum.Bunun dışında resimler, özellikle Bauhaus okulunun üretimleri, Kandinsky eserleri, nakış sanatçısı İrem Yazıcı’nın çalışmaları, yüzey tasarımına ve terrazzo yöntemine ilgi duymamı sağlayan yüzey tasarımcısı Katie Gillies’in çalışmalarını sayabilirim. Ve elbette bir kıyafet, bir film, bir klip, kısacası her detay algıda seçiciliği devreye sokarak bir formun, bir renk komposizyonunun ortaya çıkmasını sağlayabiliyor.
Gelecek üretimlerinize dair neler söyleyebilirsiniz? Henüz hayata geçmemiş projeleriniz, gelecekten beklentileriniz, planlarınız ve hayalleriniz neler?
Çalışmalarımızı oldukça küçük sayılabilecek bir atölyede yapıyoruz. Üretim ve depo alanının yetersizliği birçok fikrin somut formlara dönüşmesinde büyük bir engel. Bu yüzden bolca deneme yapabildiğimiz geniş bir atölyeye dair heyecan verici gelecek planlarımız var. Henüz hayata geçmemiş ve fikir olarak epeyce birikmiş projelerimiz arasında özellikle aydınlatma ve ayna çalışmaları yer alıyor.
Atölye dışında, insanlarda bir sergide geziyormuş hissi uyandıran, çalışmalarımızın satılık birer ürün değil de estetik değeri olan ve bağ kurulacak değerli eşyalar olarak bir arada bulunduğu bir dükkan açma fikrine epeyce odaklanmış durumdayız; çok da uzak olmayan bir zamanda gerçekleşeceğini düşünüyoruz. Yurt dışından da hatırı sayılır bir ilgi söz konusu. Yaratıcılıkta kendimizi sınırlandırmadığımız gibi ulaşabileceğimiz yerler konusunda da kendimize sınır koymak ve cesaretsiz davranmak istemiyoruz. Bu noktada, işbirlikleri yapmak ve çevrimiçi satış kanallarını kullanmak gibi fikirleri değerlendiriyoruz.
Hayalimizde çalışmalarımızı takip edenlere “Bu tam bir Tehanu işi!” dedirtecek benzersiz ve özgün deneyimler sunmak var. Yaratıcılığımızı ve el becerilerimizi kullandığımız yeni tasarımlar ve ürünlerle, takipçilerimizin ve bizimle yeni tanışan kişilerin yaşamlarına değer katmayı ve takdir edilen, desteklenen bir el yapımı markası olmayı düşlüyoruz.